Noordzeeloket

Ruige dwergvleermuis vliegt in voorjaar efficiënt en non-stop de Noordzee over

De ruige dwergvleermuis legt jaarlijks tijdens de trek grote afstanden af en vliegt daarbij ook de Noordzee over. Om meer te weten over het gedrag van deze vleermuissoort tijdens de voorjaarstrek heeft Wozep in 2021-2022 een onderzoek uitgevoerd door vleermuizen te zenderen. Uit de data die dat heeft opgeleverd is op te maken dat deze vleermuizen in het voorjaar de oversteek van het Verenigd Koninkrijk naar Nederland in één nacht en op grote hoogte kunnen maken, waarbij ze strategisch en efficiënt omgaan met de (weers)omstandigheden. Dit is belangrijke kennis om een betere inschatting te kunnen maken van de risico’s van (steeds meer) windparken op zee voor migrerende vleermuizen.

In eerdere Wozep-onderzoeken werd aangetoond dat de ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii) in het najaar meerdere nachten kan gebruiken om de oversteek van de Nederlandse kust naar het Verenigd Koninkrijk te voltooien. Daarbij rust hij regelmatig op offshore objecten. Het gedrag tijdens de voorjaarsmigratie terug naar Nederland was nog onvoldoende bestudeerd. Dit zenderonderzoek heeft zich daarom gericht op het in kaart brengen van het gedrag van ruige dwergvleermuizen tijdens de voorjaarsmigratie, en dan met name hun vliegroutes, snelheid en hoogte, en hoe deze factoren samenhangen met omgevingsomstandigheden.

Strategisch, efficiënt en non-stop

  • Uit het onderzoek blijkt dat ruige dwergvleermuizen tijdens de voorjaarsmigratie strategieën hanteren om de afstand over zee te minimaliseren. De meeste vleermuizen gebruiken het zuidelijke deel van de Noordzee, waar de migratieafstand over zee het kortst is. Vleermuizen maken een duidelijke keuze en passen zich tijdens hun trek aan omgevingsomstandigheden aan, zoals aan weerscondities.
  • Ook wijst het onderzoek uit dat de dieren de meest gunstige weersomstandigheden afwachten voordat ze aan de oversteek beginnen. Wanneer ze eenmaal de oversteek maken, blijken ze in staat te zijn om de Noordzee in enkele uren over te steken. De snelheid en efficiëntie waarmee ze dat doen staan in contrast met waargenomen gedrag in het najaar, wanneer vleermuizen zijn waargenomen die meerdere nachten over hun trek over zee doen. De oversteek in het voorjaar blijkt ook zonder stop-overs mogelijk te zijn.
  • De voorjaarsmigratie van de ruige dwergvleermuis hangt sterk samen met windomstandigheden. Deze aanpassing aan windomstandigheden is zichtbaar in hun vlieghoogte. Bij gunstige windcondities vliegen ze hoog; waarschijnlijk op hoogtes ver buiten het bereik van windturbinerotors. Bij ongunstige weersomstandigheden vliegen ze lager, wat hun kwetsbaarheid vergroot.

Laag risico in voorjaar

De kennis over het gedrag van ruige dwergvleermuizen tijdens de voorjaarstrek helpt om betrouwbaarder inschattingen te kunnen maken van het effect van windparken op zee. In combinatie met het beperkte aantal batdetectorregistraties in het voorjaar, zoals uit eerder onderzoek is gebleken, zien we momenteel een relatief laag risico van windparken op de ruige dwergvleermuis in deze periode.

Wozep heeft dan ook besloten om voorlopig de focus van het onderzoek te leggen op de najaarstrek, wanneer het effect van windparken het grootst lijkt te zijn. We zoeken onder andere naar antwoord op de vraag in hoeverre vleermuizen in die periode kiezen voor de kortste oversteek of in hoeverre andere factoren de locatie en daarmee omstandigheden van de oversteek bepalen.

Meer lezen?

Het onderzoek is wetenschappelijk gepubliceerd en is downloadbaar: Migratory movements of bats are shaped by barrier effects, sex-biased timing and the adaptive use of winds | Movement Ecology | Full Text , of lees eerst de duiding van het onderzoek.

Een internationaal team onder leiding van Wageningen Marine Research heeft het onderzoek uitgevoerd.

Delen