Samenstelling bodemdieren in kaart gebracht 15 jaar na bouw Prinses Amalia Windpark

Prinses Amalia Windpark (PAWP) is een van de eerste offshore windparken; het is in 2007 gebouwd. Al ruim daarvoor, in 2003, is dit onderzoek naar het voorkomen van bodemdieren gestart. Er is in dat jaar een zogenoemde T-0 studie uitgevoerd op de locatie waar toen nog geen windpark aanwezig was. Daarna, bij de bouw van het windpark, zijn er vier onderzoeken uitgevoerd, waarbij verschillen tussen het windpark en referentielocaties buiten het park in kaart zijn gebracht. Want dat was het doel van het onderzoek: nagaan of er verschillen ontstaan in het voorkomen van bodemdieren in de zandige zeebodem tussen locaties in het windpark en referentielocaties in en rond het windpark. Er is dus in dit onderzoek expliciet niet gekeken naar aangroei op de windturbines, maar juist naar de ontwikkelingen van langer levende bodemdieren in de zandige zeebodem. De verwachting was namelijk dat door onder meer uitsluiting van visserij in het windpark, deze langlevende soorten een kans kregen om zich te ontwikkelen binnen het windpark. Daarbij werden met name grote ongewervelde bodemdieren, zoals schelpdieren, krabben en kreeften, en stekelhuidigen (zoals zeesterren en zeeklitten) onder de loep genomen. Daarnaast werd ook naar vis gekeken, waaronder de zandspiering, een belangrijke voedselbron voor bijvoorbeeld zeevogels.

Voor de monstername gebruikten de onderzoekers een bodemschaaf die een ‘plak’ bodemmateriaal uit de zandige zeebodem van 20 cm breed en zo’n 20 cm diep schaaft. De schaaflengte is ongeveer 100 meter. Op iedere locatie wordt een oppervlak van 20 m² bemonsterd en wordt ongeveer 3 à 4 m³ bodemmateriaal uit de zeebodem geschaafd. Het bodemmateriaal komt in een net terecht. De grotere delen (≥ 5 mm) blijven achter in het net. Aan boord van het schip wordt de vangst uit het net gehaald en worden alle levende bodemdieren en (bodem)vissen uit het bodemmateriaal gesorteerd en door experts op naam gebracht, geteld en gewogen.

Geen grote verschillen

Nadat alle bodemdiersoorten op naam waren gebracht en geteld, is een data-analyse gedaan. Van iedere locatie zijn het totaal aantal soorten en de dichtheid van bodemdieren bepaald. Ook zijn zogenoemde biodiversiteitsindices per locatie bepaald. Met deze gegevens zijn vergelijkingen gemaakt tussen de locaties binnen het windpark en de referentielocaties daarbuiten. Daarnaast zijn de data van de monstername van 2022 gebruikt om te vergelijken met data uit de voorgaande bemonsteringsjaren.

Er werden uiteindelijk - en ook in de vier tussentijdse metingen - geen aanwijzingen gevonden dat er grote verschillen zijn tussen de bodemdierensamenstelling in de zandige zeebodem in het windpark en buiten het windpark. Overigens hadden slechte weersomstandigheden tijdens de bemonstering in 2022 tot gevolg dat er minder locaties binnen het windpark konden worden meegenomen in het onderzoek. Ondanks deze beperking kon worden geconstateerd dat grotere langlevende bodemdieren binnen het windpark zich niet anders ontwikkelen dan buiten het park. Er is zowel gekeken naar biodiversiteitsparameters als naar de soortensamenstelling.

Gezien de sterk dynamische omstandigheden in Prinses Amalia Windpark, dat relatief dicht bij de kust ligt, zal deze conclusie niet zonder meer gelden voor gebieden waar de omstandigheden voor bodemdieren anders zijn, zoals de windgebieden verder op de Noordzee. Dit zal verder onderzocht moeten worden.

Kennis voor Wozep

Bij het bepalen van een onderzoeksopzet en de bijbehorende bemonsteringsaanpak voor de lange termijn, bijvoorbeeld 20 jaar, moeten onderzoekers goed kijken naar de toepasbaarheid en uitvoerbaarheid voor die lange termijn -  trends in data moeten na verloop van tijd nog steeds goed te duiden zijn. Ondanks de beperkingen heeft dit onderzoek de bodemdierensamenstelling in het windpark - in een dynamisch zandgebied en relatief dicht bij de kust - goed in kaart kunnen brengen. De verwachting dat langlevende bodemdieren in dynamische zandige windparken zich snel ontwikkelen na sluiting van het gebied, is bijgesteld. Deze kennis wordt meegenomen in toekomstig onderzoek naar bodemdieren in windparken.

Meer lezen

Het onderzoek is in opdracht van Wozep uitgevoerd door Eurofins AquaSense en het NIOZ. Het rapport is te vinden op het Noordzeeloket: ‘Prinses Amalia Windturbine park 2022 - Statistical comparison of benthic fauna inside and outside the Prinses Amalia Wind Park fifteen years after construction; first analysis’.