Eerste verkenning afgerond naar effect van UXO-ontploffingen op bruinvissen
Windenergiegebieden moeten vrij van niet-ontplofte munitie (UXO) zijn voordat er geheid gaat worden. Daarom wordt zo’n gebied eerst schoongemaakt door de in het gebied gevonden UXO’s te laten ontploffen. Deze ontploffingen veroorzaken een grote hoeveelheid onderwatergeluid, wat effect kan hebben op zeezoogdieren zoals de bruinvis. Wozep heeft daarom een verkennend onderzoek laten uitvoeren naar de extra te verwachten impact op deze zeezoogdiersoort die ontstaat door het laten ontploffen van UXO’s. Op dit onderzoek moet zeker nog een vervolg komen, maar de eerste conclusie duidt er al wel op dat door extra ruimingen relevante impact op bruinvissen te verwachten is. KEC 5.0, de nieuwe versie van het Kader Ecologie en Cumulatie (definitieve versie verwacht begin 2025), heeft een aantal resultaten uit dit onderzoek opgenomen.
Arcadis, het bureau dat de opdracht voor Wozep heeft uitgevoerd, heeft zich bij het onderzoek naar verstoring en fitnessverlies van bruinvissen met name gericht op permanente gehoorbeschadiging (PTS) en tijdelijk gehoorverlies (TTS) van de dieren. Het bureau heeft een inschatting gedaan van de impact door UXO’s te laten exploderen en vervolgens hun bevindingen om te zetten naar bruinvisverstoringsdagen. De gemaakte schatting is echter gebaseerd op de kennis over effecten van heigeluid. Omdat detonatie van UXO - één enkele zeer luide klap - wezenlijk anders is dan heigeluid - repeterende klappen over een lange periode - kan deze ‘extrapolatie’ nog niet een op een gebuikt worden voor het bepalen van het aantal bruinvisverstoringsdagen bij cumulatieve effectberekeningen met het nieuwe KEC.
Toepassing voor effectberekeningen
Het onderzoek maakt duidelijk dat er relevante effecten op bruinvissen te verwachten zijn, al is er nog vervolgonderzoek nodig en zijn de effecten moeilijk kwantitatief te onderbouwen. In KEC 5.0 wordt naar aanleiding van dit onderzoek al wel een eerste stap gedaan door een inschatting te maken van het aantal extra te verwachten bruinvisverstoringsdagen als gevolg van de inzet van afschrikmiddelen voorafgaand aan een ontploffing. De toevoeging van de directe impact van UXO-ontploffingen zelf is een mogelijke volgende stap.
Vervolg
Vervolgonderzoek zal worden opgepakt door Defensie, die verantwoordelijk is voor de ruimingen. Verbeterde data in relatie tot de categorieën van explosiekracht en daarbij behorende akoestische metingen dragen naar verwachting bij aan nauwkeuriger inschattingen. In 2025 start Defensie met een studie naar deflagratie (‘minder lawaai’), een ruimingsmethode waarmee onderwatergeluid als gevolg van detonatie van UXO aanzienlijk wordt verminderd.
Achtergrondinformatie
Het onderzoek van Arcadis liep in 2023/2024. Wozep heeft hiertoe opdracht gegeven omdat de ambities voor windenergie op zee groot zijn, met als gevolg extra ruimingen van UXO. Voor sommige zeezoogdieren zoals bruinvissen, een beschermde diersoort, is het gehoor essentieel; zij gebruiken echolocatie om te communiceren, te navigeren en om voedsel te vinden. De kennis die Wozep opbouwt helpt beleidsmakers om de ontwikkeling van windenergie op zee zo goed mogelijk in te passen binnen de ecologische draagkracht van de Noordzee.
Het rapport Environmental effects of UXO-clearances (pdf, 2.5 MB) is te vinden op het Noordzeeloket.