Energietransitie op zee
De energietransitie op de Nederlandse Noordzee levert een belangrijke bijdrage aan het halen van de klimaatdoelstellingen die in 2015 in Parijs zijn afgesproken. Windenergie op zee heeft het grootste aandeel in die transitie. De huidige Routekaart Windenergie op zee gaat uit van de realisatie van 21 gigawatt rond 2035. Andere vormen van hernieuwbare energie op zee, zoals zonne-energie en energie uit waterstof, zijn in ontwikkeling.
In het wereldwijde Klimaatakkoord van Parijs is in 2015 afgesproken dat de opwarming van de aarde wordt beperkt tot minder dan 2 graden Celsius ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Nederland heeft dit vertaald in het nationale Klimaatakkoord met als centraal doel het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen met 49% ten opzichte van 1990.
Om het centrale doel van het Nederlandse Klimaatakkoord te halen, zijn maatregelen nodig. Eén ervan is de energietransitie: de overgang van energie uit fossiele bronnen naar elektriciteit uit hernieuwbare bronnen. Het doel is dat in 2030 70% van alle elektriciteit uit hernieuwbare bronnen komt. Dat gebeurt met windturbines op zee, op land en met zonnepanelen op daken en in zonneparken.
Tegelijk groeit de vraag naar elektriciteit. Auto’s worden elektrisch en de industrie vervangt olie en gas door schone stroom. Huishoudens gaan van het gas af en zullen meer stroom nodig hebben voor verwarmen en koken. Daarnaast speelt de afnemende beschikbaarheid van fossiele brandstoffen en de wens om voor onze energie zoveel mogelijk onafhankelijk te zijn van andere landen . Dat zorgt voor een vraag naar alternatieve wijzen van energievoorziening.
Windenergie op zee
Energieopwekking op de Noordzee kan een belangrijke bijdrage leveren aan het halen van de doelen van het Klimaatakkoord en de transitie naar duurzame energievoorziening. Op dit moment wekken we vooral hernieuwbare energie op met wind. Wind is een duurzame energiebron die op zee op grote schaal beschikbaar is: de Noordzee is qua oppervlakte 1,5 keer zo groot als Nederland zelf. De wind op zee is sterker en constanter dan de wind op land. Dat maakt dat windturbines op zee efficiënter elektriciteit produceren dan turbines op land.
De productie van elektriciteit met een windpark op zee veroorzaakt ongeveer 40 keer minder broeikasgassen dan de productie van elektriciteit in een Nederlandse aardgascentrale. En zelfs 80 keer minder dan de elektriciteitsproductie in een Nederlandse kolencentrale. De uitstoot van broeikasgassen bij het produceren, transporteren, onderhouden en verwijderen van een windturbine is maar een fractie van de hoeveelheid broeikasgassen die die turbine bespaart tijdens haar levensduur.
Transities op de Noordzee
Op de Noordzee vinden, naast de energietransitie, nog 2 andere grote transities plaats: de natuurtransitie en de voedseltransitie (zie Programma Noordzee 2022-2027 (pdf, 9.1 MB)).
Deze 3 transities zijn met elkaar verweven en soms botsen de belangen of wensen voor het gebruik van de ruimte. Daarom is er beleid dat zorgt voor de balans tussen de energietransitie, natuurherstel en een toekomstperspectief voor visserij, rekening houdend met alle gebruikers en belanghebbenden. Zo is er steeds meer scheepvaart, vindt er olie- en gaswinning plaats, zijn er oefengebieden van Defensie en gebieden voor zandwinning. De Noordzee is een van de drukst gebruikte zeeën, het is passen en meten!
In het Noordzeeakkoord (pdf, 169 kB) zijn afspraken gemaakt over deze transities.
Het Programma Noordzee werkt deze afspraken uit. Op deze manier gebruiken we de schaarse ruimte optimaal waarbij we ook oog houden voor een gezonde en duurzame Noordzee. Dit alles komt samen in de Structuurvisiekaart 2022-2027 (pdf, 4 MB).
Energietransitie op Zee – 4 pijlers
De energietransitie op zee bestaat uit 4 pijlers:
- Windenergie op zee
Windenergie op zee is het opwekken van elektriciteit met windturbines in een offshore windpark. De overheid bepaalt waar windparken op zee komen te staan, stelt kavelbesluiten op, organiseert tenders voor de bouw en exploitatie van windparken en ziet toe op naleving van de voorschriften in de kavelbesluiten. Bedrijven kunnen door in te schrijven op een tender, meedingen naar een vergunning. Bij het winnen van een tender krijgt een bedrijf (of een samenwerking van bedrijven) de bouw en exploitatie van het windpark in handen.
- Andere vormen van hernieuwbare energie
Naast windenergie kijken we ook naar de mogelijkheden voor andere vormen van hernieuwbare energie op de Noordzee, zoals waterstof en zonne-energie (zie ook onder Medegebruik op dit Noordzeeloket).
- Net op zee
De opgewekte energie moet van het windpark aan land worden gebracht zodat bedrijven en huishoudens in Nederland de energie kunnen gebruiken. Dat doen we met kabels (elektriciteit) en leidingen (waterstof). Het hele proces van onderzoek naar mogelijke locaties voor ‘aanlanding’ tot aan aanleg van kabels noemen we ‘net op zee’.
- Beheertaken energietransitie op zee
Als de windparken er eenmaal staan en de energie aan land komt, is de voorbereidende fase afgerond en volgt de ‘beheerfase’. De windparkeigenaar beheert het windpark, TenneT zorgt voor de kabels, en de overheid controleert of alles wordt gedaan volgens de afgegeven vergunning. Rijkswaterstaat houdt bijvoorbeeld toezicht op de bouw, de exploitatie en de latere afbraak van een windpark (zie Toezicht en Handhaving).