Duurzaam samenwerken aan het Haringvliet

Wie over de Haringvlietdam het eiland Goeree-Overflakkee oprijdt, realiseert zich waarschijnlijk niet hoe bijzonder deze plek is. Zo stroomt maar liefst 60 procent van al het water uit de Europese rivieren hier via het Haringvliet de Noordzee in. Maar ook op het stukje land daarnaast bij Stellendam – het Noordereiland - gebeuren unieke dingen, weet bezoekerscentrummanager Marlies de Kraauw van het hier gevestigde zeehondenopvangcentrum A Seal.

‘Wij verzorgen gewonde, verweesde en zieke zeehonden. Maar in ons bezoekerscentrum leggen we ook uit waarom we dat doen én vertellen we over de vele andere activiteiten in de buurt op het gebied van duurzaamheid, natuur en milieu. Eerder hadden we bijvoorbeeld een tentoonstelling over visserij in samenwerking met de visafslag. En vorig jaar konden onze bezoekers in virtual reality ervaren hoe de Haringvlietsluizen ons land beschermen tegen het water. Heel toepasselijk, want het gebouw waar wij zitten, was eerst een bezoekerscentrum voor de Haringvlietsluizen. Wij kijken dan ook uit op de sluizen.’

Samenwerken aan tentoonstelling

Voor die virtuele beleving werkte A Seal samen met de beheerder van de sluizen: Rijkswaterstaat. Die samenwerking leidt nu opnieuw tot een tentoonstelling. De Kraauw: ‘Onze relatie met Rijkswaterstaat gaat ver terug. Contactpersonen daar waren altijd heel enthousiast over ons werk. Ik was dan ook meteen nieuwsgierig toen ik erachter kwam dat zij hier aan de overkant van de weg een Offshore Expertise Centrum (OEC) zouden gaan bouwen voor het Maritiem Informatievoorziening ServicePunt (MIVSP). Toen ik me daarin ging verdiepen, ontdekte ik veel raakvlakken met onze kernthema’s duurzaamheid, natuur en milieu. MIVSP sluit aan bij windparken op zee, die duurzame energie opwekken. Daar verzamelen ze allerlei data van de Noordzee, ook op het gebied van ecologie, bijvoorbeeld over trekvogels en vleermuizen. Daarom heb ik gevraagd of wij in ons centrum hun verhaal mochten vertellen. Zo ontstond een prettige, inspirerende samenwerking.’

Persoonlijke impact laten zien

De uitdaging bij deze tentoonstelling was om het onderwerp interessant te maken voor mensen die in eerste instantie vooral komen om zeehonden te bekijken. De Kraauw: ‘Daarom heb ik Tom Kleyn van Blueboost erbij gevraagd. Hij kan complexe zaken op een laagdrempelige manier visualiseren.’

Kleyn was meteen enthousiast, vertelt hij. ‘Ik ben erg begaan met het milieu en wil mensen graag laten zien dat de overheid daar mooie dingen voor doet. Dat er echt wat gebeurt met ons belastinggeld. In een tentoonstelling vind ik het belangrijk om mensen de impact op hun persoonlijke leven te laten zien. MIVSP meet bijvoorbeeld golfhoogtes op zee. Daar heb ik een illustratie bij gemaakt die de hoogste golf ooit gemeten vergelijkt met de hoogte van een woonhuis. Dat maakt duidelijk waarom we bijvoorbeeld dijken moeten verzwaren als golven steeds hoger blijken te worden.’

Laagdrempelige illustraties

Om de tentoonstelling laagdrempelig te houden, werkt Kleyn veel met illustraties in plaats van foto’s. ‘MIVSP werkt op transformatorplatforms bij windparken op zee. Die zien eruit als booreilanden en dat wekt geen waardering bij zeehondenliefhebbers. Zelf ben ik tijdens de bouw op een van de platforms, Borssele Bèta, geweest en ik was onder de indruk van de enorme omvang. Om dat over te brengen, heb ik een groot 2D-zijaanzicht gemaakt. Aanvullend gebruik ik foto’s om reëel beeld te geven en zijn er bijvoorbeeld monitors met een timelapse van de bouw van het OEC en van Borssele Bèta. In de toekomst wil ik een dashboard toevoegen met beeld van binnenkomende zeedata – Rijkswaterstaat ontwikkelt dat nu. Een bijzonder leuk element vind ik het Lego schaalmodel van een transformatorplatform. Dat is gemaakt door een van de kinderen van een betrokken ingenieur. Het hielp hen onder meer, onder andere om snel maten in te schatten, locaties op het platform te bepalen en de oriëntatie van het platform ten opzichte van het magnetische Noorden te kunnen zien.’

Gelijktijdige vergunning

Kleyn is zeer te spreken over de samenwerking voor de tentoonstelling en heeft veel waardering voor de vasthoudendheid daarin van zijn partners bij zowel MIVSP als A Seal. Eerder maakte hij voor het bezoekerscentrum ook al met plezier een tentoonstelling over zeewierteelt in samenwerking met Coöperatie Deltawind. Deze lokale energiecoöperatie heeft namelijk plannen om op het Noordereiland een demofabriek te bouwen voor tests met de verwerking van zeewier. Het mooie is: daarvoor werken ze samen met MIVSP en A Seal. ‘MIVSP wilde graag uitbreiden in hetzelfde gebied waar wij de fabriek willen bouwen, legt directeur Monique Sweep van Deltawind uit.

‘Toen zijn we met elkaar in gesprek gegaan over samenwerking. De gemeente is daar positief over en gaf ons de vergunning om ons te kunnen vestigen op het Noordereiland.’

Zeewier levert eiwit en biogas

Deltawind werkt al 31 jaar succesvol aan productie en gebruik van duurzame energie op Goeree-Overflakkee. Inmiddels ontplooit de organisatie overal op het eiland winstgevende activiteiten, met name met windenergie. Zo ontstond de wens om te investeren in nieuwe, innovatieve manieren om verduurzaming te versnellen. Sweep: ‘In die zoektocht kwamen de wensen van twee partijen bij elkaar: de ene wil zeewier telen en de ander wil eiwit uit zeewier halen om de overgang naar meer plantaardig voedsel te steunen. Het Haringvliet is een ideale plek voor zeewierteelt, omdat daar veel voedingsstoffen in het water zitten. Door daar eiwit uit te halen en die te verkopen aan voedselfabrikanten, loont het ook financieel. Interessant voor ons is bovendien de mogelijkheid om een restproduct van die eiwitproductie om te zetten naar biogas als duurzame energiebron. Met de demofabriek willen we laten zien dat dit niet alleen theorie is, maar dat het ook in de praktijk het hele jaar door werkt - al zal het nog wel tien jaar duren voor we zover zijn.’

Toekomstdroom: educatieve gebiedsbeleving

Nu Deltawind, A Seal en MIVSP elkaar gevonden hebben, ontdekken ze steeds meer raakvlakken. Sweep: ‘MIVSP heeft een mooie aansluiting met de energiesector. Bovendien hebben wij ook veel ervaring met het verzamelen en interpreteren van data, bijvoorbeeld bij ons Windpark Krammer. Door deze samenwerking ontstaan er leuke nieuwe verbanden. We hebben ook al ideeën om bijvoorbeeld een paar keer per jaar een open dag te organiseren in het gebied, waarbij mensen dan het OEC, A Seal en de demofabriek kunnen bezoeken.’ ‘We willen bezoekers een educatieve beleving bieden’, vult De Kraauw aan. ‘Ik hoop dat A Seal door de wisselwerking met lokale partners kan uitgroeien tot een bezoekerscentrum voor dit gebied met brede onderwerpen en meer belevingsruimte. Met de zeehond als mooie ambassadeur voor natuur, milieu en duurzaamheid.’