Rijkswaterstaat breidt dienstverlening met AIS-scheepvaartdata uit naar Noordzee

Zoveel mogelijk data over de Noordzee centraal verzamelen en die dan verdelen over alle belanghebbende partijen. Dat is het grote doel van het project Maritiem InformatieVoorziening ServicePunt (MIVSP) dat Rijkswaterstaat in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat uitvoert. Het beleggen van deze rol van informatiebroker op zee bij 1 partij levert een grote kostenbesparing op.  MIVSP verzamelt relevante Noordzee-data met een heel scala aan sensoren op transformatorplatforms van Tennet bij windparken op zee. Van windrichting en -snelheid, luchtdruk en temperatuur voor weerkundigen tot gegevens over de trek van vogels en vleermuizen voor ecologen. Én gegevens over de scheepvaart middels het zogeheten Automatic Identification System (AIS). ‘Het bijzondere bij AIS was dat MIVSP kon aansluiten bij de bestaande dienstverlening van Rijkswaterstaat, benadrukt applicatiemanager Brian Langenberg enthousiast. ‘Zij hebben het initiatief genomen om de samenwerking te zoeken met ons als AIS-team. Daardoor kunnen wij nu onze diensten uitbreiden naar de Noordzee.’

Veilige scheepvaart

In de kern draait AIS om veiligheid. Schepen gebruiken het systeem onder andere om automatisch aan elkaar te laten weten wie ze zijn, waar ze zich bevinden, welke koers ze varen en met welke snelheid. Door die gegevens te koppelen aan een digitale vaarkaart hebben schippers in één oogopslag de verkeerssituatie op het water rondom hen in beeld. Zo kunnen ze op tijd ingrijpen als die situatie gevaarlijk dreigt te worden. Maar de toepassingen zijn niet beperkt tot onderlinge communicatie tussen schepen die toevallig bij elkaar in de buurt varen. AIS is een wereldwijde standaard. De gebruikte apparatuur en de daarmee verstuurde gegevens zijn overal gelijk. Bovendien is het gebruik ervan verplicht voor zeeschepen. Dat maakt het systeem interessant voor allerlei partijen die in hun werk te maken hebben met scheepvaart. Rijkswaterstaat en de Kustwacht bijvoorbeeld, maar ook partijen die betrokken zijn bij offshore windparken, zoals TenneT en de windparkeigenaren.

AIS voor wettelijke taken

‘Omdat schepen hun AIS-gegevens draadloos versturen, kunnen geïnteresseerde partijen simpelweg hun eigen ontvanger neerzetten om de berichten op te vangen’, legt transitiemanager van MIVSP Corstiaan Mulckhuijse uit. ‘Dat mag alleen niet zomaar. Aangezien in een aantal gevallen de gegevens direct gekoppeld zijn aan een schipper, hebben we hier te maken met persoonsgegevens. Rijkswaterstaat en de Kustwacht mogen de gegevens dan ook uitsluitend gebruiken voor de uitvoering van hun wettelijke taken.’

Uitbreiden naar de Noordzee

Die taken zijn voor beide organisaties anders. Rijkswaterstaat zet AIS op dit moment vooral in om de binnenvaart vlotter en veiliger te maken. Bijvoorbeeld door op basis van de beschikbare gegevens van tevoren te bepalen in welke volgorde schepen het best een sluis in kunnen varen en waar ze dan moeten liggen om zoveel mogelijk schepen in één keer te schutten. De Kustwacht gebruikt de AIS-gegevens op de Noordzee onder meer om schepen in nood snel op te sporen, de grenzen te bewaken en te monitoren of schepen niet te dicht in de buurt van windparken en olieplatforms komen. Langenberg: ‘Wij krijgen er via MIVSP met de Kustwacht een grote duidelijke klant bij, die vraagt om uitbreiding van onze dienstverlening. Daarvoor moeten we in overleg nieuwe oplossingen bedenken en implementeren. En ervoor zorgen dat we de relevante AIS-data op de gewenste manier aanleveren.’

Samen sterker

De samenwerking tussen MIVSP en het AIS-team is duidelijk een win-winsituatie. Mulckhuijse: ‘Er is veel synergie. MIVSP profiteert van ons advies op basis van uitgebreide AIS-kennis en -ervaring. Wij weten hoe je de sensoren – base stations – in beheer en onderhoud brengt én hoe je de data kunt delen. MIVSP kan terugvallen op onze bestaande contracten. En direct aansluiten op onze infrastructuur DIAMONIS: Dutch Inland AIS Monitoring InfraStructure – inclusief verwerkingssysteem en distributiekanalen. Tegelijk biedt MIVSP ons unieke kansen om onze dienstverlening door te ontwikkelen, toekomstgerichte besluiten te nemen en bijvoorbeeld gebruik te maken van hun moderne testlocatie, het Offshore Expertise Centrum (OEC) in Stellendam. Daar doen wij onder meer de nodige kennis op over het werken op de Noordzee.’

Testen in het OEC

Om de offshore uitdagingen goed voorbereid aan te gaan, bootst MIVSP  in het OEC de situatie op de Noordzee na. Zo staat er een 1-op-1 kopie van een van de enorme masten op de transformatorplatforms waaraan het project sensoren bevestigt. Naast de goede testfaciliteiten beschikt het OEC over de nodige technische voorzieningen en kantoorruimtes. Langenberg: ‘Het is echt gaaf dat wij daar mogen werken. Omdat alle sensoren bij elkaar op de mast hangen, kunnen we bijvoorbeeld testen hoe de draadloze signalen van AIS en andere sensoren elkaar beïnvloeden. Ook landinwaarts hebben we daar wel mee te maken, bijvoorbeeld met radar in de buurt van een AIS-station. Maar voorheen konden we het effect daarvan slechts beperkt testen en moesten we dat vooral beredeneren.’

Foto 4: het AIS-team voor de mast op het OEC

Toekomstperspectief: optimale dienstverlening op zee

Ook voor de toekomst biedt de samenwerking tussen MIVSP en het AIS-team perspectieven. Zo wordt er momenteel een uitbreiding op AIS ontwikkeld waarmee gebruikers elkaar onderling berichten kunnen sturen. MIVSP wil graag onderzoeken welke nieuwe toepassingen daarmee mogelijk zijn. Het AIS-team kan daarbij helpen door de nieuwe functionaliteit te testen. En na te gaan welke invloed zulke nieuwe toepassingen hebben op beheer en onderhoud. Zo blijven ze samen de dienstverlening van Rijkswaterstaat op zee verbeteren door schepen automatisch te volgen. Dat biedt niet alleen meerwaarde voor Rijkswaterstaat en de Kustwacht, maar voor alle partijen die op de Noordzee aan het werk zijn.