Inventarisation of bat mitigation measures and their suitability for offshore wind in the Netherlands
Op deze pagina vindt u een samenvatting van het onderzoek met uitleg over hoe de resultaten gebruikt worden. U kunt ook direct doorklikken naar het rapport:
Om de ruige dwergvleermuis, een beschermde vleermuissoort die over zee trekt, beter te behoeden voor het gevaar van aanvaringen met windturbines, is meer inzicht nodig in de vormen van mitigerende maatregelen die ingezet kunnen worden om dit te voorkomen. Wozep heeft daarom in 2025 laten onderzoeken welke aanvullende mitigerende maatregelen effectief kunnen zijn om het risico op aanvaringsslachtoffers van deze vleermuissoort te beperken.
Aanleiding van het onderzoek
Er zijn nog onvoldoende kwantitatieve gegevens om via berekeningen (modellen) het aantal ruige dwergvleermuisslachtoffers door windenergie op zee te voorspellen. Om toch tot een kwantitatieve effectinschatting te komen is in 2024 door Leopold et al. op basis van de best beschikbare gegevens (van windparken op land) een grove indicatie van het mogelijke aantal slachtoffers gegeven: 0 tot 1 slachtoffer per turbine per jaar. Daarbij is vanwege het voorzorgsprincipe uitgegaan van een maximum scenario (worst-case): 1 slachtoffer per turbine per jaar. De onzekerheidsmarge rond deze aanname is groot gezien de nog beperkte hoeveelheid data en kennis. In afwachting van onderzoeksresultaten (Wozep en internationaal) wordt ingezet op mitigatie van vleermuis-aanvaringslachtoffers. Op dit moment wordt in Nederland als mitigerende maatregel een stilstandvoorziening (curtailment) voorgeschreven, dat wil zeggen dat onder specifieke weersomstandigheden de turbines (nagenoeg) worden stilgezet om slachtoffers te vermijden. Met het toenemende aantal turbines op zee en het belang van mitigatie heeft Wozep in 2025 aan Arcadis de opdracht gegeven om door middel van een bureaustudie te onderzoeken welke aanvullende mitigerende maatregelen getroffen kunnen worden om effectief vleermuisslachtoffers te minimaliseren.
Resultaten van het onderzoek
Het resultaat is een compleet overzicht van de huidige status van mitigerende maatregelen die wereldwijd worden toegepast of in ontwikkeling zijn. Daarbij zijn de maatregelen gescoord vanuit literatuur en expert judgement op: (bewezen) effectiviteit, toepasbaarheid in de Nederlandse ecologische context en toepasbaarheid offshore. Dat geeft inzicht in mogelijk aanvullende effectieve mitigerende maatregelen om de verwachte aantallen vleermuisslachtoffers door windparken op zee te verminderen.
- Het onderzoek onderscheidt verschillende vormen van mitigatie: voorkomen, minimaliseren, herstellen en compenseren. Er is gekeken naar mitigatie door ruimtelijke planning, stilzetten van de turbines, aanpassen van turbinekenmerken, detectie- en afschriktechnologieën, en compensatie op land.
- Het stilzetten van de turbines (curtailment) scoort het hoogst en heeft de meeste potentie. De potentie in effectiviteit zou kunnen toenemen als er een combinatie gemaakt wordt met real time data van detectiesystemen zoals een radar.
- Ook noemt het onderzoek een aantal maatregelen die in de toekomst potentie kunnen hebben, maar voor toepassing ervan zijn er op dit moment nog te veel kennisleemtes. Het effectief vermijden van risicogebieden vereist bijvoorbeeld kennis over migratieroutes en -gedrag van vleermuizen. Aanpassing van windturbines, zoals het aanpassen van de tiphoogte, lijkt kansrijk, maar om de juiste aanpassingen aan turbines te kunnen doen moet eerst meer inzicht verkregen worden, zoals in vlieghoogtes van vleermuizen (vooral tijdens migratie).
- Daarnaast zijn verschillende afschrikmaatregelen op land onderzocht, maar deze lijken offshore praktische technologische beperkingen te hebben. Ook zijn die maatregelen waarschijnlijk niet zo effectief als op land, doordat er op zee meer achtergrondgeluid is als gevolg van bijvoorbeeld windruis of golfslag.
Gebruik en vervolg
Het resultaat van deze bureaustudie is een compleet overzicht van mogelijke mitigerende maatregelen en de effectiviteit en beperkingen ervan. Dit vanuit zowel ecologische kansrijkheid als technische haalbaarheid. De samengebrachte informatie helpt om bij de beleidsmakers kenbaar te maken wat realistische mitigatiestrategieën zijn voor offshore windparken in Nederland. Het onderzoek benadrukt daarbij dat de offshore context duidelijk andere eisen stelt dan die op land en dat ruimtelijke planning cruciaal is. De resultaten van het onderzoek kunnen daarnaast gebruikt worden bij het opstellen van een kavelbesluit, als onderbouwing van mitigerende maatregelen in voorschriften. Het rapport geeft duidelijk de kennisleemtes weer bij de genoemde potentiële maatregelen, zoals kennisleemtes in vlieghoogtes, migratieroutes en migratiegedrag van vleermuizen. Deze onderwerpen hebben onderzoeksprioriteit in de jaarplannen van Wozep. Dit onderzoek onderschrijft daarmee de gezette koers.
Meer rapporten over vleermuizen zijn te vinden op: Vleermuizen rapporten - Noordzeeloket