Windparken vergroten risico’s voor de scheepvaart
Vijf jaar monitoring en onderzoek door MOSWOZ maakt duidelijk dat de risico’s voor scheepvaartveiligheid toenemen door de toename van het aantal windparken op zee. Naast bekende gevaren, zoals aanvaringen, ontstaan er ook nieuwe risico’s die lastiger zijn in te schatten.
Wat houdt risico in?
Een risico is de kans op een ongewenste gebeurtenis, met bijvoorbeeld (milieu)schade en slachtoffers als mogelijke gevolgen. Denk aan een aanvaring tussen schepen, veroorzaakt door menselijke fouten of technische storingen. In de windparken is er ook kans op schade aan windturbines of andere installaties op zee.
Minder ruimte op zee, grotere kans op aanvaringen
De toename van het aantal windturbines op zee betekent dat schepen minder ruimte hebben om een veilige route te varen. Hierdoor neemt de kans toe op aanvaringen tussen schepen of tussen een schip en een installatie, zoals een windturbine. Vooral de kans op schip-turbine-aanvaringen stijgt: waar dit risico in 2019 bijna nog niet bestond, wordt voor 2032 gerekend op één tot twee incidenten per jaar. Zulke aanvaringen kunnen leiden tot schade aan schip en turbine, letsel en milieuschade (bijvoorbeeld als gevolg van containerverlies).
Wanneer neemt het risico het sterkst toe?
De belangrijkste risicoverhogende situaties die kunnen leiden tot een aanvaring met een windturbine zijn:
- ruimtegebrek op zee door uitbreiding van windparken naast drukke vaarroutes;
- hogere risico’s nabij ankergebieden in de buurt van windparken; en
- toename van werkverkeer in en rond windparken.
Nieuwe risico’s door de veranderende Noordzee
De schaal en ligging van toekomstige windparken brengen nieuwe uitdagingen met zich mee. Grotere parken verder uit de kust betekenen dat hulpdiensten bij een incident langer onderweg zijn. Ook nieuwe vormen van medegebruik (andere activiteiten in windenergiegebieden), zoals zeewierplantages, drijvende zonnepanelen en platforms voor waterstofproductie, nemen extra ruimte in en introduceren nieuwe risico’s. Het inschatten hiervan vraagt om nieuwe risicomethodieken die nu nog beperkt worden toegepast.
Simulaties laten de mogelijke gevolgschade zien
De mogelijke gevolgen van een aanvaring of aandrijving van een schip met een windturbine zijn onderzocht met 2D- en 3D-simulaties. Uit deze analyses blijkt dat veel aanvaringen slechts beperkte schade veroorzaken aan schip of turbine. Maar raakt een groot schip in de problemen in de buurt van een windpark, dan kunnen de gevolgen aanzienlijk zijn: van zware schade aan schepen en windturbines tot verwondingen en milieuschade.
De 2D-simulaties geven een indruk van de krachten en vervormingen die optreden bij windturbines. De 3D-simulaties laten in detail de schade zien die bij zowel schepen als windturbines ontstaat, en hoe structuren kunnen bezwijken. Uit de 3D-simulaties blijkt dat aanvaringen forse schade kunnen veroorzaken. Schepen lopen schade op aan boeg of romp, maar blijven meestal intact en verliezen geen vloeibare lading. De grootste risico’s liggen bij de windturbines, die volledig kunnen bezwijken bij de aanvaring met een groot schip. De uitkomsten van de simulaties helpen om betere veiligheidsmaatregelen te nemen en het beleid af te stemmen op de verwachte gevolgen.
Risico op zeldzame incidenten met grote gevolgen wordt mogelijk onderschat
Een aanvullende simulatie liet zien dat een nacelle (het turbinehuis waar de wieken aan vast zitten) ernstige schade kan veroorzaken aan schip of lading als deze vanaf een hoogte van meer dan 100 meter op een schip valt. Een zogeheten High Impact Low Probability (HILP)-scenario als dit komt zelden voor, maar kan zeer ernstige gevolgen hebben. Juist omdat de kans op deze gebeurtenissen zo klein is, bestaat het risico dat ze worden onderschat. Een oplossing ligt in het werken met scenario’s - dat geeft een realistischer beeld van alle mogelijke risico’s.