Militair gebruik

Ruim 7% van het Nederlandse deel van de Noordzee is beschikbaar voor militaire doeleinden. Dat zijn schietoefeningen, vliegoefeningen en oefeningen in het ruimen van mijnen. De ruimte voor militair gebruik is vastgelegd in het Tweede Structuurschema Militaire Terreinen en in het Nationaal Waterplan 2009-2015.

Zijner Majesteits Tromp van de Koninklijke Marine

Daarin is aangegeven welke schiet- en oefengebieden zijn ingesteld op en boven de Noordzee en de Waddenzee. Deze gebieden zijn – wanneer er geen oefeningen plaatsvinden – ook beschikbaar voor ander gebruik.

Bij schietoefeningen vanaf de wal komt munitie in zee terecht. Defensie beschikt hiervoor over de benodigde vergunningen. In de periode 1945-1948 is op twee plaatsen in de Noordzee overtollige (voornamelijk Engelse en Duitse) munitie gestort. Op de kaart zijn die locaties aangegeven als munitiestortplaatsen. Uit onderzoek is gebleken dat dit niet tot een nadelige beïnvloeding van het milieu heeft geleid.

Afstemming militair en ander gebruik

Militair gebruik en andere functies worden met elkaar afgestemd. De oefengebieden zijn in een aantal gevallen tijdens de oefeningen verboden gebied voor alle andere activiteiten.
Het gebruik van militaire terreinen binnen de Nederlandse EEZ (pdf, 160 kB) verandert in de komende jaren naar verwachting nauwelijks. Vanwege de toenemende ruimtedruk op de Noordzee krijgt gecombineerd gebruik van oefengebieden mogelijk wel steeds meer aandacht, bijvoorbeeld door militair gebied tijdelijk open te stellen voor zandwinning. Bij de afweging voor de vergunningverlening voor de winning van oppervlaktedelfstoffen in militaire oefengebieden stemt Rijkswaterstaat af met het ministerie van Defensie.

Bij de planvorming en ruimtelijke ontwikkeling voor de scheepvaart of voor activiteiten met vaste installaties, zoals windmolenparken, platforms voor olie- en gaswinning, en kabels en leidingen, is afstemming met militair gebruik van de Noordzee noodzakelijk. Binnen militaire oefengebieden wordt zoveel mogelijk gestreefd naar meervoudig ruimtegebruik. Olie- en gaswinning met mobiele installaties binnen een bepaalde periode is in principe mogelijk. Bij de vergunningverlening in het kader van de Mijnbouwwet stemt het bevoegd gezag de wijze, de locatie en de periode van winning af met het ministerie van Defensie.

Effect militaire activiteiten op natuur

Militaire activiteiten kunnen leiden tot verstoring van mariene fauna door geluid en trillingen. Bovendien komen bij schietoefeningen munitieresten in de Noordzee terecht. Ecologisch onderzoek heeft niet aangetoond dat hieruit milieuschade voortvloeit. In de afgelopen tien jaar zijn de schietoefeningen met ruim 25 procent afgenomen. In de beheerplannen voor de Natura 2000-gebieden op zee en in de kustzone wordt ook het militair gebruik in relatie bezien met de natuurdoelen van het betreffende gebied.