Scheepvaart

Zeescheepvaart op de Noordzee is van vitaal belang voor ons land. Nederlandse zeehavens zijn knooppunten in internationale transportketens. De scheepvaart- en havengebonden industrie en dienstverlening vormen een van de belangrijkste pijlers onder onze economie. Het drukke scheepvaartverkeer op de Noordzee verloopt – met een minimum aan incidenten – veilig en vlot, dankzij een ingenieus en internationaal goedgekeurd stelsel van scheepvaartroutes en verkeersscheidingsstelsels.

Ruimtelijke inpassing

De in totaal 3.600 km2 aan scheepvaartroutes, aanloopgebieden en clearways mogen niet in conflict komen met andere gebruiksfuncties. De kans daarop is het grootst in gebieden die ook geschikt zijn voor olie- en gaswinning en voor het vestigen van windparken. Nederland moet verplaatsing van een scheepvaartroute grondig voorbereid in procedure brengen bij de Internationale Maritieme Organisatie (IMO).

Zorg voor vaarwegen

De vaarwegen moeten aan alle eisen blijven voldoen om een veilige en vlotte en veilige vaart te garanderen. Er zijn twee gebaggerde toegangsgeulen: de Euro-Maasgeul naar Rotterdam/Europoort en de IJgeul naar IJmuiden. Dat betekent: zorg voor het juiste profiel en voor de bodem van vaargeulen. In de regel komt dat neer op het controleren van de bodemligging door middel van survey's en op die plaatsen waar verondieping heeft plaatsgevonden het uitvoeren van onderhoudsbaggerwerk. Het betekent ook de zorg voor een betrouwbare vaarwegmarkering.
Het operationeel nautisch beheer buiten de havenaanloopgebieden wordt uitgevoerd door de Kustwacht.

Interactie met ander gebruik

In principe zijn visserij, oppervlaktedelfstofwinning en recreatievaart ook binnen scheepvaartroutes toegestaan, hoewel vissers en recreanten de scheepvaartroutes liever mijden. Omdat deze functies op vrijwel de gehele Noordzee mogelijk zijn, zijn ze voor de scheepvaart op dit moment niet beperkend.
De interactie tussen scheepvaart en kabels en leidingen speelt alleen ten aanzien van het ankeren door de scheepvaart. Hoewel kabels en leidingen in principe zo worden aangebracht dat zij geen obstakel vormen voor ander gebruik, moet het ankeren op kabels en leidingen zoveel mogelijk worden voorkomen. Nieuwe kabels en leidingen worden dan ook zo snel mogelijk opgenomen in scheepvaartkaarten.

Intensieve afstemming scheepvaartsector

Bij de planvorming voor scheepvaartroutes en ankergebieden wordt behalve met de scheepvaartveiligheid ook rekening gehouden met de natuur(gebieden) en de andere gebruiksfuncties, zoals visserij, olie- en gaswinning, recreatievaart en oppervlaktedelfstofwinning.
Bij de planvorming en de aanwijzing van windenergiegebieden en de olie- en gasactiviteiten vindt altijd intensieve afstemming plaats met de scheepvaartsector. Windparken nemen vaak veel ruimte in beslag en staan voor tientallen jaren op zee. Meer over windparken in relatie tot scheepvaart is te vinden onder Windenergie op zee.

Hydro Meteo Centrum Noordzee

Nautische informatievoorziening aan de scheepvaart is van vitaal belang voor de veiligheid en de vlotte vaart. Dit is deels statische informatie, zoals kaartmateriaal over het vaarwater en de vaarwegen. Daarnaast ook dynamische informatie over alles wat voortdurend verandert, zoals de verkeerssituatie in aanloopgebieden, maar ook het weer, de waterhoogte en de zeegang. Zo berekent het Hydro-Meteo Centrum van Rijkswaterstaat dagelijks de periode rond hoogwater waarbinnen de diepst liggende schepen veilig de Euro-Maasgeul en Westerschelde kunnen bevaren.

Informatie voor de beheerder

De informatievoorziening van de scheepvaart aan de nautische beheerder is eveneens van belang. Dan gaat het om scheepsnaam en scheepsafmetingen, positie, snelheid, doel, vermoedelijk tijdstip van aankomst en lading. Dat laatste is vooral belangrijk als een schip risicovolle en gevaarlijke stoffen vervoert.
Het systeem van meldingen is de afgelopen jaren verbeterd door het verplicht gebruik van nieuwe technieken, zoals het Automatic Identification System (AIS) en de invoering van het Europees meld- en volgsysteem SafeSeaNet.

Digitale connectiviteit op de Noordzee

Net zoals op land neemt ook op zee de behoefte aan goede digitale verbindingen toe voor allerlei vormen van dienstverlening en informatievoorziening onder meer voor publieke taken die op de Noordzee door de Kustwacht worden uitgevoerd. Op de Noordzee gaat het, vergeleken met het land, maar om een beperkt aantal gebruikers maar de kosten voor een connectiviteitsnetwerk zijn hoog door beperkte aanwezigheid van opstelpunten en goede (glasvezel)verbindingen naar het land. Hierdoor staat digitale connectiviteit op de Noordzee nog in haar kinderschoenen maar wel is duidelijk dat de behoefte aan betere voorzieningen de komende jaren zal toenemen. Om deze problematiek te kunnen schetsen heeft Rijkswaterstaat in samenwerking met de Kustwacht een zestal infographics opgesteld

Mondiale regelgeving

De regelgeving om het zeemilieu te beschermen doorloopt al decennialang een geleidelijk proces van aanscherping. Dat verdragen, wetten en voorschriften op dit gebied veel tijd vragen, komt door het mondiale karakter van de zeescheepvaart. Wat in IMO-verband of Europees wordt afgesproken, heeft alleen effect wanneer alle zeevarende naties dit in eigen wet- en regelgeving opnemen en deze regels vervolgens ook handhaven.